مفهوم کلمه عصر

سؤال: منظور از واژه «عصر» در سوره مبارکه «والعصر» چیست؟

پاسخ: در تفسیر «عصر» میان مفسّران عالی‌مقام اختلاف و بحث زیادی هست بعضی عصر را به عصر نبّوت و عدّه‏ای به عصر ظهور امام عصر4 و گروهی به عصر هر روز و مرحوم آیة‌‏اللّه‏ طالقانی; عصر را به معنای فشار و سختی که انسانها را می‏سازد تفسیر کرده‏اند؛ حضرت امام خمینی عصر را معنای بسیار لطیفی کرده‏ و  می‏فرماید: معنای «والعصر» یعنی قسم به حضرت بقیة‏اللّه4، زیرا که عصر به معنای عُصاره است و چون امام زمان4 عصاره عالم خلقت است پروردگار عالم به او قسم خورده، البته معانی دیگری هم برای کلمه عصر بیان شده؛ من جمله گفته‏اند؛ مراد از عصرنماز عصر است و والعصر یعنی قسم به نماز عصر؛ فخر رازی که از علمای بزرگی تسنن است در تفسیر خود این معنا را می‏پذیرد سپس برای اثبات اهمیّت نماز و مدّعای خود یک روایت می‏آورد می‏گوید: زنی با اضطراب شدید و دیوانه‌وار خدمت پیامبراسلام رسید گفت یا رسول‏اللّه‏ مسئله‏ای داشتم ولی باید شما تنها باشید آقایانی که هستند بیرون بروند تا من مشکل خودم را مطرح کنم؛ اصحاب رفتند؛ آن زن خدمت پیغمبراکرم نشست، گفت: یا رسول‏اللّه‏ گناه کرده‏ام، گناهم خیلی بزرگ است پیغمبر فرمود؛ خانم گناهت هر اندازه بزرگ باشد رحمت خدا از آن بزرگتر است؛ گناه هر چند بزرگ باشد نباید از عفو و رحمت خدا مأیوس گشت، هر چه گناه بزرگ و زیاد امّا اگر صاحب گناه توبه کند و انقلاب درونی پیداکند و در فکر جبران و اصلاح باشد قطعا گناهش آمرزیده می‏شود پس پیغمبر فرمود، گناهت چیست، گفت یا رسول‏اللّه‏ زن شوهر داری هستم ولی زنا کرده‏ام و از این عمل نامشروع حامله شده و بچّه‌ای بدنیا آمد. او را در خمره سرکه خفه کردم بعد هم آن سرکه نجس را به مردم فروختم، پیغمبر از شنیدن این جریان شدیداً متأثر شده و بعد از بیان حکم مسئله فرمودند: خانم می‏خواهی به تو بگویم چرا در چاه گناه افتادی؟ بنظر می‏رسد نماز عصر نمی‌خوانی لذا رابطه‏ات با خدا قطع است، دست عنایت خدا روی سرت نیست از این جهت در این چاه گناه سقوط کردی (اَنی ظَنَنَتُ انکِ تَرَکْتِ صَلاة العصر)